Nederland (tuin)turfland

‘Wij Nederlanders’ staan bekend als een ijverig volkje, sinds jaar en dag in de weer met land en water. We moeten het nog zonder Google Earth tijdmachine doen, maar oude kaarten spreken boekdelen. Een indrukwekkende metamorfose in een paar eeuwen tijd.
Ontginningen van bos, heide en veen, aanleg van dijken, terpen, enken, droogmakerijen, nieuwe natuurgebieden en ga zo maar door. Nederland is een knap staaltje werk.

Het Hollands succes heeft ook keerzijden. Op zoute kwel in landbouwgebieden hadden we niet gehoopt. En het inklinken van het nieuwe land van Almere en Schiphol valt ook wat tegen. Maar inventief als we zijn zetten we onze schouders onder bodemdaling, herstel en verbetering. Duurzaamheid is een hoopgevend credo.

De periode van noest turfsteken ligt sinds 1992 achter ons. In een paar honderd jaar hebben we ons duizenden jaren oude hoogveen afgegraven en opgestookt. Veenvorming gaat in een tempo van een millimeter per jaar… een meter per 1000 jaar.
In de extreme en zure omstandigheden leven bijzondere flora en fauna. Onze laatste restjes hoogveen worden nu zwaar beschermd, zoals in Nationaal park De Grote Peel.

Maar waar komen de alom geliefde zakken tuinturf dan vandaan?

Nog steeds zien we mensen schrikken van het antwoord. Voor onze tuinturf zijn namelijk de laatste uitgestrekte hoogveengebieden in Europa aan de beurt, met name in de Baltische staten. De hoogveen vernietiging wordt per vierkante kilometer aangepakt, met als belangrijkste exportbestemming Nederland. Goed voor onze tuin. En letterlijk eeuwig zonde.
Bovendien komt er CO² vrij bij het afgraven, wat bijdraagt bij aan het broeikas effect.
Op nagenoeg alle etiketten van potgrond komt tuinturf of veenmos voor, beiden milieubelastend. Maar zijn er eigenlijk ook alternatieven? Het is even zoeken.

We noemen hier een aantal alternatieven voor tuinturf en veen:

• Kokosvezel, restproduct van kokosnoten. Het komt van ver, maar cocopeat houdt vocht vast, is luchtig en licht van gewicht. Ook te koop in samengeperste blokken waar je thuis water aan toe voegt. Voeding moet toegevoegd worden, net als bij tuinturf.
• Bladaarde of bladcompost. Dit heeft in tegenstelling tot turf al voedingstoffen in zich. Je kun het zelf maken als je veel blad hebt. Beroemd om hun zelf ontwikkelde bladaarde is kwekerij de Hessenhof, hier kun je in beperkte oplage ook bladaarde kopen.
• Grondmengsels op basis van bast en houtvezels. Ik ben er nog geen tegen gekomen zonder veen(mos). Er zijn een aantal biologische mensgels te koop waar toch nog een fractie veen in zit.
• Compost: te voedselrijk om de planten direct in te zetten, maar vermengd met eigen grond is het een hele goede basis. Zelf composteren kun je bijvoorbeeld doen met een wormenbak.
• Mulchen: blad en plantmateriaal laten liggen op de tuinbodem verbetert de structuur en voedt de grond.
• Stoppen met spitten: de bodem met rust laten komt de kwaliteit ten goede. Regenwormen en andere natuurlijke processen kunnen zo hun werk doen. Het scheelt bovendien een hoop werk.
• De juiste plant op de juiste plek: kies planten die bij de bodem passen en niet andersom.

Overige hoopgevende ontwikkelingen op veen vlak:

• Potgrond met veen wordt daarom in Groot-Brittannië zelfs verboden per 2020.
• Diverse bedrijven zijn bezig met het ontwikkelen van ecologisch verantwoorde alternatieven voor veen
• In Koningsven-de Diepen bij Milsbeek wordt in 2017 landbouwgrond teruggevormd naar de natte (hoogveen)natuur die hier circa 100 jaar geleden was.
• De Keuringsdienst van Waarde besteedde al in 2014 een aflevering aan potgrond, met schokkende beelden van bulldozers in het veen.