kijk, een eik

Weinig bomen zijn zo beroemd, mythisch en alom vertegenwoordigd als de eik. Ik moet eerlijk bekennen, daarom nam ik deze boom eigenlijk altijd gewoon voor lief. Soms is er een ‘lockdownwandeling’ nodig om kwartjes te laten vallen.

indruk

Stiekem blijk ook ik al jaren stevig onder de indruk van deze ‘gewone’ boom. De hoeveelheid uitzinnige eiken tussen mijn wandel- en fietsfoto’s zegt genoeg. Reeds veelvuldig geprezen en bejubeld, nu ook mijn openlijke waardering voor deze tot de verbeelding sprekende loofboom.

Oerboom

Vooral op de zandgronden kun je rekenen op eiken als een vertrouwde en constante factor in het landschap. De inheemse zomereik, Quercus robur, komt het meest voor. In onwaarschijnlijk grillige en knoestige verschijningen duiken ze op, stoer en robuust. Zo’n ontmoeting roept vragen op als ‘Dag eik, hoe oud ben jij? Wat heb je allemaal beleefd?’ Oorlogen, stormen, pandemieën, rituelen, verkeer en …. vele mensen. Een diep gevoel van respect overkomt me. Oude eiken zijn als wijze grootouders die alle gebeurtenissen kalm doorstaan hebben. ‘Het komt goed’, lijken ze te zeggen. Ze stellen gerust, mits je ze in het vizier hebt tenminste. Alle mythische verhalen over eiken en goden nog daargelaten.

licht

Echte overwinnaars zijn het. Tenminste, zonder beuken in de buurt. Want ja, een ontkiemend beukennootje naast een veertigjarige eik wint het al snel. Zelfs oudere eiken kunnen langzaam wegkwijnen als de beuk de concurrentie aangaat. Schaduw is de zwakke plek voor de koning van de bomen, eiken zijn lichtminnend. Zo kan een oude eikenlaan in een bos langzaam ten onder gaan aan schaduw van aangrenzende bomen als er niets gedaan wordt. En hoeveel eiken hebben het niet moeten ontgelden door menselijke expansiedrift en voor warmte in de houtkachel? Helemaal onoverwinnelijk is de eik dus niet.

kracht

De eik is vooral krachtig wanneer hij de ruimte heeft, zonder concurrentie om zich heen. Verwondingen of schade aan de stam deren hem nauwelijks. Schimmel remmende stoffen en looizuur helpen de boom te herstellen. Desnoods bouwt hij een volledig nieuwe kroon op. Overigens zijn oude eiken niet altijd groot. Zo zijn er mini eiken in de Terschellinger duinen die vele tientallen jaren oud moeten zijn. De schrale, winderige en zilte omstandigheden zorgen ervoor dat ze nooit het uiterlijk van een struik ontgroeien. Toch leven ze dapper door.

toekomst

Klimaatverandering en afname van biodiversiteit lijken de eikenprocessierups extra te stimuleren. Met veel jeuk tot gevolg. De populariteit van eiken brokkelt hierdoor ietsje af. Het zou toch zonde zijn om deze waardevolle krachtpatser hierdoor in de ban te doen. Hoe kunnen we een natuurlijker evenwicht bereiken zodat deze rups minder floreert? De eiken zelf lijken de klimaatveranderingen overigens vrij goed te doorstaan. Wie wel eens heeft getuinierd onder een eik weet hoe diep de penwortel van een ontkiemde eikel kan gaan. Hij haalt vocht en voeding uit diepere grondlagen en is daardoor goed bestand tegen droogte. Hier is de eik in het voordeel ten opzichte van de beuk. Bovendien zijn eiken enorme biodiversiteitsmagneten. Zo zouden ruim 1000 soorten (insecten, mossen, vogels, zoogdieren, planten, etc.) direct en indirect profiteren van deze sprookjesachtige bomen.

‘Kijk een eik’ is de uitnodiging om eens bij deze ‘gewone’ boom stil te staan. Wie weet tref je een levenswijs exemplaar dat je toefluistert: ‘Het komt goed’.

Klim verder in de wereld van de eik :

Wodanseiken

Verhoog de biodiversiteit: Plant een eik!

Bomenstichting

Geboren op 21 maart? Volgens de Keltische boomhoroscoop ben je een eik!